Op dinsdag 14 mei organiseerde filosofisch dispuut Phi een lezing door Paul van Tongeren. De lezing ging over Nietzsche, het Europese nihilisme en de dood van God. Voor het gehoor van vijfentwintig stak Van Tongeren van wal met een citaat uit die fröhlichen Wissenschaft van Nietzsche. Der tolle Mensch (de dwaas) verkondigt de dood van God, maar zijn toehoorders lachen hem uit. “God is dood en we hebben het zelf gedaan.”

Na deze inleiding zette de spreker het nihilisme uiteen. Hij onderscheidde vier “fasen”, niet zo zeer chronologisch maar meer als verschijningsvormen van het nihilisme.
De eerste was Chaos/Absurditeit. In de archaïsche tijd was er volgens Nietzsche een soort besef van de leegheid van het bestaan. Opvallend was dat ze er mee konden leven.
De tweede “fase” was Orde/Zinvol. Nietzsche concentreert zich op Plato die met zijn bekende grotallegorie stelt dat de chaos schijn is, maar dat de diepere laag orde en zinvol is. Het christendom past hier, door Nietzsche wel het platonisme voor het volk genoemd.

Als derde “fase” onderscheidt Nietzsche de dood van God. God is, evenals waarheid, een vorm van orde en een fundament in de huidige samenleving. Toch erkennen velen dat God en de waarheid niet bestaat (De dood van God), daarom is het fundament onder de structuren weg. God is onnodig geworden, want het bouwwerk blijft staan. De vraag is voor hoelang.

De vierde “fase” is niet helder. Soms lijkt er een vorm van overwinning van het nihilisme te zijn, lijkende op de erkenning van de absurditeit zoals in de tragische tijd.

Naast de lezing over het nihilisme gaf de spreker tussen neus en lippen door onderricht in de klassieken. Een voorbijkomende tragedie of mythe werd uit de doeken gedaan, Kant en Descartes werden van repliek gediend en Van Tongeren is zo thuis in Nietzsches werken en denken dat het in de vragenronde leek alsof Nietzsche zelf aanwezig was. Al met al een leerzame en relevante avond, met genoeg stof tot nadenken. Phi kan tevreden zijn.

Wilt u meer van wijsheid proeven? Spreek dan een van ons eens aan.